Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2009

Κέλυφος είναι, όχι πέτσωμα


Καθώς το χτίσιμο της γάστρας προχωράει αργά αλλά σταθερά (ήδη έχουν τοποθετηθεί 7 + 7 πηχάκια), μπορώ να σταθώ λίγο πιο πίσω και να κάνω μερικούς υπαρξιακούς συσχετισμούς.
Σύμφωνα με το ναυπηγικό κατασκευαστικό σύστημα που εφαρμόζεται στα παραδοσιακά ξύλινα σκάφη (σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία στα σκάφη που χτίζονταν από τους ύστερους βυζαντινούς ιστορικούς χρόνους μέχρι τις μέρες μας, όπως αναλυτικά περιγράφεται στο βιβλίο του Κώστα Δαμιανίδη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΝΑΥΠΗΓΙΚΗ) κατασκευάζεται πρώτα ο σκελετός του σκάφους και στη συνέχεια αυτός ντύνεται (πετσώνεται) με μαδέρια. Τα μαδέρια αυτά δεν είναι συνδεμένα μεταξύ τους, αλλά απλά είναι καρφωμένα πάνω στους νομείς του σκελετού. Με αυτόν τον τρόπο οι δυνάμεις της Θάλασσας που επιδρούν πάνω στο σκάφος παραλαμβάνονται εξ ολοκλήρου από τον σκελετό, ενώ το πέτσωμα απλά δεν αφήνει το νερό να περάσει μέσα στο σκάφος.
Πριν αρχίσει να εφαρμόζεται η παραπάνω μέθοδος και για μια περίοδο 4000 χρόνων εφαρμοζόταν η ναυπηγική κατασκευαστική μέθοδος σύμφωνα με την οποία κατασκευαζόταν πρώτα το κέλυφος της γάστρας από καδρόνια ΣΥΝΔΕΜΕΝΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ και στη συνέχεια κατασκευάζονταν από μέσα οι νομείς και άλλα τμήματα του σκελετού. Το "πέτσωμα" δηλαδή ήταν μια ενιαία γερή κατασκευή ικανή να παραλάβει φορτία, ήταν δηλαδή ένα κέλυφος. Με αυτόν τον τρόπο τα φορτία από τη Θάλασσα παραλαμβάνονταν από το κέλυφος της γάστρας και όχι από το σκελετό. Ο σκελετός χρησίμευε απλά για να στηρίζει τις διάφορες υπερκατασκευές του σκάφους πάνω στη γάστρα. Στην εργασία του καθηγητή Παναγιώτη Γ. Τουλιάτου "ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΠΛΟΙΟΥ ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ στην οποία αναλύονται οι ανεκτίμητες πληροφορίες που αντλήθηκαν από την εκπληκτική εκείνη αρχαία κατασκευή γι' αυτό το ναυπηγικό σύστημα, αναφέρεται μεταξύ των άλλων: [...για μια μακρά περίοδο τουλάχιστον από το 2500 έως το 3000 π.Χ. και έως τους πρώτους βυζαντινούς ιστορικούς χρόνους, στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ακολουθούσαν το λεγόμενο "κέλυφος πρώτα" (shell first) ναυπηγικό κατασκευαστικό σύστημα...Το ναυπηγικό σύστημα "κέλυφος πρώτα" θα μπορούσε να περιγραφεί σαν ένα ξύλινο κέλυφος γάστρας ενός σκάφους που συγχρόνως αποτελεί και το φέρον αυτού σύστημα. Επάνω σε αυτό το κέλυφος στερεώνεται το δευτερεύον φέρον σύστημα για να στηρίξει καταστρώματα, ιστίο κλπ.]. Στην ίδια εργασία περιγράφεται με λεπτομέρεια ο τρόπος της μεταξύ τους σύνδεσης των μαδεριών της γάστρας με εντορμίες, τόρμους, καβίλιες και παρεμβύσματα.
Οι τεχνικοί της εποχής εκείνης γνώριζαν σε βάθος τις ιδιότητες του ξύλου και εκμεταλλεύονταν πλήρως τις δυνατότητές του φτιάχνοντας σκάφη με μεράκι και αρμονία.
Στο σκάφους που φτιάχνεται εδώ χτίζεται πρώτα η γάστρα, ενώ τα πηχάκια που την αποτελούν συνδέονται μεταξύ τους με εποξική κόλλα. Εφαρμόζεται επομένως η ναυπηγική κατασκευαστική μέθοδος "shell first" και θα πρέπει πλέον να ομιλούμε για κέλυφος και όχι για πέτσωμα.



Πηγές (κατά χρονολογία δημοσίευσης):

Διερεύνηση κρίσιμων κατασκευαστικών χαρακτηριστικών του αρχαίου πλοίου της Κερύνειας (Παναγιώτης Γ. Τουλιάτος (Αρχιτέκτων Μηχανικός Καθηγητής ΕΜΠ) - 10/10/2009)
Κατασκευή ενός τρεχαντηριού σε ταρσανά του 19ου αιώνα. Αριστοτέλης Ράλλης, naftotopos, 18/02/2008
Τα Πλοία του Yassi Ada και της Ινέπολης Αριστοτέλης Ράλλης, naftotopos.gr, 30.04.07
Ελληνική Παραδοσιακή Ναυπηγική (Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ - Κ. Δαμιανίδης)

_